Rodzaje gitar elektrycznych – jak wybrać odpowiednią?

Gitara elektryczna bez tajemnic – wszystko, co musisz wiedzieć na start

Od rocka do jazzu – jak dopasować gitarę elektryczną do swojego stylu

Gitara elektryczna to instrument, który od ponad pół wieku kształtuje oblicze muzyki popularnej. Od bluesa i rock'n'rolla, przez heavy metal, jazz, aż po współczesne gatunki alternatywne - gitara elektryczna jest wszechobecna. Jednak dla kogoś, kto dopiero zaczyna swoją przygodę z tym instrumentem, a nawet dla bardziej doświadczonych muzyków poszukujących nowego brzmienia, bogactwo dostępnych modeli może być przytłaczające. Różnią się budową, brzmieniem, a co za tym idzie - idealnym zastosowaniem w różnych gatunkach muzycznych. Ten artykuł ma za zadanie rozjaśnić ten złożony świat gitar elektrycznych i pomóc Ci w wyborze idealnego instrumentu, dopasowanego do Twoich potrzeb i preferencji muzycznych.

Świat elektrycznych brzmień

Historia gitary elektrycznej jest fascynującą opowieścią o innowacji i poszukiwaniu nowych możliwości brzmieniowych. Od pionierskich konstrukcji z lat 30. XX wieku, które miały na celu wzmocnienie dźwięku gitary akustycznej, po ikoniczne modele, które definiowały całe pokolenia muzyków - gitara elektryczna przeszła długą drogę. Dziś na rynku dostępne są setki, jeśli nie tysiące różnych modeli, różniących się kształtem korpusu, rodzajem drewna, zastosowanymi przetwornikami, mostkami i wieloma innymi detalami. Każdy z tych elementów ma kluczowy wpływ na charakterystyczne brzmienie gitary i jej komfort gry. Zrozumienie podstawowych typów gitar elektrycznych i ich cech jest pierwszym krokiem do znalezienia instrumentu, który będzie inspiracją do tworzenia muzyki.

Gitara typu Stratocaster: ikona wszechstronności

Prawdopodobnie najbardziej rozpoznawalna gitara elektryczna na świecie, Fender Stratocaster, zadebiutowała w 1954 roku i szybko stała się legendą. Jej charakterystyczny, asymetryczny kształt korpusu, podwójne wcięcie (double-cutaway) zapewniające łatwy dostęp do wyższych progów oraz trzy przetworniki single-coil to znaki rozpoznawcze tego modelu.

Charakterystyka

Stratocaster charakteryzuje się jasnym, szklistym brzmieniem z wyraźną górą i środkiem pasma. Trzy przetworniki oferują szeroką paletę brzmień, od czystych, dzwonkowych dźwięków idealnych do funk i country, po ostre, przesterowane riffy w rocku i bluesie. Często posiada tremolo (wibrato), które pozwala na subtelne modulowanie wysokości dźwięku lub bardziej ekstremalne efekty.

Zalety:

• Wszechstronność: Stratocaster doskonale sprawdza się w wielu gatunkach muzycznych.
• Komfort gry: ergonomiczny kształt korpusu i wygodny gryf sprawiają, że gra na Stratocasterze jest przyjemna nawet podczas długich sesji.
• Kultowy status: to jeden z najbardziej ikonicznych instrumentów w historii muzyki.

Wady:

• Moc wyjściowa: przetworniki single-coil mogą generować mniejszą moc wyjściową w porównaniu do humbuckerów, co może być niewystarczające do cięższych gatunków muzycznych bez użycia dodatkowych efektów.
• Szumy: przetworniki single-coil są bardziej podatne na zbieranie zakłóceń elektromagnetycznych.

Gatunki muzyczne: blues, rock, pop, funk, country, indie.

Gitara typu Les Paul: potęga i ciepło brzmienia

Gitara Gibson Les Paul, wprowadzona na rynek w 1952 roku, to kolejny klasyk, który wywarł ogromny wpływ na muzykę. Jej masywny mahoniowy korpus i dwa przetworniki typu humbucker są kluczem do jej charakterystycznego, ciepłego i mocnego brzmienia.

Charakterystyka

Gitary elektryczne typu Les Paul charakteryzują się bogatym, pełnym brzmieniem z mocnym dołem i ciepłą górą. Przetworniki humbucker, składające się z dwóch cewek, zapewniają wysoki poziom sygnału wyjściowego i redukują szumy. Gitary elektryczne Les Paul często posiadają krótszą menzurę (długość strun między mostkiem a siodełkiem) niż Stratocastery, co wpływa na łatwiejsze zginanie strun.

Zalety:

• Mocne brzmienie: idealna do rocka, hard rocka i metalu.
• Ciepłe i pełne tony: doskonała do solówek i riffów.
• Bogate sustain: długie wybrzmiewanie dźwięku.

Wady:

• Waga: gitary Les Paul mogą być dość ciężkie ze względu na masywny korpus.
• Cena: klasyczne modele Les Paul są zazwyczaj droższe od Stratocasterów.
• Mniejsza wszechstronność: choć Les Paul świetnie sprawdza się w rocku i metalu, może być mniej uniwersalny w lżejszych gatunkach muzycznych.

Gatunki muzyczne: rock, hard rock, heavy metal, blues, jazz.

Gitara typu Telecaster: prostota i charakter

Fender Telecaster, zaprezentowany w 1950 roku jako Broadcaster (później przemianowany ze względu na konflikt z inną firmą), jest jednym z pierwszych produkowanych seryjnie gitar elektrycznych. Jego prosty, ale efektywny design i charakterystyczne, "szklankowe" brzmienie uczyniły go ulubieńcem wielu muzyków.

Charakterystyka

Gitary elektryczne Telecaster charakteryzują się jasnym, twangowym brzmieniem, szczególnie słyszalnym na przetworniku przy mostku. Ich konstrukcja jest zazwyczaj prosta, z pojedynczym wcięciem (single-cutaway) i dwoma przetwornikami single-coil. Gitary typu Telecaster cechuje solidna konstrukcja i wyrazisty charakter brzmienia.

Zalety:

• Wyraziste brzmienie: idealne do country, bluesa i rocka.
• Prosta i solidna konstrukcja: gitara jest trwała i niezawodna.
• Cena: często dostępne są bardziej przystępne cenowo modele Telecasterów w porównaniu do Stratocasterów i Les Paulów.

Wady:

• Mniejsza wszechstronność: może być mniej odpowiedni do cięższych gatunków muzycznych.
• Potencjalne szumy: podobnie jak w Stratocasterze, przetworniki single-coil mogą generować szumy.

Gatunki muzyczne: country, blues, rock, indie, punk.

Gitary typu Hollow Body: elegancja i ciepło brzmienia

Gitary elektryczne Hollow Body (zwane też Arch Top) wyróżniają się łukowato wygiętym, stosunkowo głębokim pudłem rezonansowym z charakterystycznymi otworami w kształcie litery „f” (tzw. „efki”), przypominającymi te znane ze skrzypiec. Choć korpus tych gitar może wyglądać na nieco masywniejszy, mostek często nie jest przytwierdzony na stałe – utrzymuje się wyłącznie pod wpływem naprężenia strun. Dzięki tej konstrukcji Hollow Body świetnie łączy walory instrumentu akustycznego (naturalna projekcja dźwięku, bogaty rezonans) z możliwością podłączenia do wzmacniacza, co daje bardzo plastyczne, „otwarte” i jednocześnie ciepłe brzmienie.

Charakterystyka:

• Pudło rezonansowe: głęboki, wygięty korpus (ang. arch top) z otworami „f” poprawia rezonans i nadaje gitarze klasyczną, elegancką sylwetkę.
• Przetworniki: najczęściej stosuje się humbuckery o niższym poziomie szumów, choć spotkamy też modele ze single-coil czy nawet przetwornikami P-90, co daje różne warianty ataku i barwy.
• Mostek: wolnostojący „floating bridge” pozwala na lepszą transmisję drgań korpusu, co zwiększa sustain i dynamikę gry.

Zalety:

• Ciepłe, pełne brzmienie: naturalne barwy akustyczne łączą się z elektrycznym wzmocnieniem, tworząc soczysty, łagodny ton, idealny do czystych brzmień.
• Estetyka: klasyczna, stylowa forma z otworami „f” doskonale wpisuje się w scenę jazzową i retro-rock’n’rollową.
• Uniwersalność dynamiczna: Hollow Body świetnie reaguje na różne poziomy siły uderzenia, od delikatnych flażoletów po mocne akordy.

Wady:

• Sprzężenia akustyczne: przy dużym przesterze korpus może wpaść w niepożądane sprzężenia zwrotne, zwłaszcza przy mikrofonach lub mocnych wzmacniaczach.
• Waga i gabaryty: głębsze pudło rezonansowe oznacza większe wymiary i ciężar w porównaniu do gitar typu solid body.

Gatunki muzyczne

Gitary Hollow Body od dawna kojarzone są przede wszystkim z jazzem i bluesem, gdzie artykulacja i walor barwowy odgrywają kluczową rolę. Doskonale sprawdzają się także w rock’n’rollu lat pięćdziesiątych – gra nimi chociażby Chuck Berry – oraz w klasycznym brzmieniu B.B. Kinga, uosabiającym połączenie „śpiewnej” solówki z miękkim pazurem. Nie brakuje również zastosowań w współczesnych odmianach rocka alternatywnego, gdzie Hollow Body wzbogaca paletę dźwiękową o ożywcze, przestrzenne tony.

Gitara typu SG i inne modele: poszukiwanie unikalnego brzmienia

Oprócz trzech ikon, na rynku dostępne jest wiele innych typów gitar elektrycznych, które oferują unikalne brzmienia i style. Jednym z popularniejszych jest Gibson SG (Solid Guitar), wprowadzony na rynek w 1961 roku jako następca Les Paula (który w tamtym czasie nie cieszył się dużą popularnością).

Gitara elektryczna typu SG

Charakteryzuje się lekkim mahoniowym korpusem, podwójnym wcięciem i dwoma przetwornikami humbucker. Oferuje mocne, agresywne brzmienie, idealne do rocka i hard rocka. Jest lżejsza od Les Paula, co dla niektórych gitarzystów jest dużą zaletą.

Inne modele:

• Gitary typu Jazzmaster i Jaguar: stworzone przez Fendera z myślą o muzykach jazzowych, ale zyskały popularność w muzyce surf rockowej i alternatywnej. Charakteryzują się unikalnym kształtem korpusu i różnorodnymi opcjami przełączania przetworników.
• Gitary typu Flying V i Explorer: awangardowe kształty korpusu, popularne w heavy metalu i hard rocku. Oferują mocne brzmienie dzięki przetwornikom humbucker.
• Gitary hybrydowe: łączą cechy różnych typów gitar, np. korpus Stratocastera z przetwornikami humbucker.
• Gitary baritonowe: posiadają dłuższą menzurę, co pozwala na strojenie niżej i uzyskanie głębszego brzmienia.

Wybór gitary dla początkujących vs. profesjonalistów: dopasowanie do poziomu zaawansowania

Wybór gitary elektrycznej powinien uwzględniać poziom zaawansowania gitarzysty.

Początkujący

Dla osób, które dopiero zaczynają swoją przygodę z gitarą, kluczowe są komfort gry i uniwersalność instrumentu. Gitary typu Stratocaster lub Telecaster są często polecane ze względu na wygodny gryf i wszechstronne brzmienie, które sprawdzi się w wielu gatunkach muzycznych. Ważne jest, aby gitara była dobrze wykonana i łatwa w obsłudze. Często warto rozważyć zakup gitary z zestawu dla początkujących, który zawiera również wzmacniacz i niezbędne akcesoria.

Profesjonaliści

Doświadczeni gitarzyści zazwyczaj mają już sprecyzowane preferencje dotyczące brzmienia i stylu gry. Mogą poszukiwać konkretnego modelu gitary, który idealnie wpasuje się w ich muzyczną wizję. Profesjonaliści często inwestują w wysokiej klasy instrumenty, które oferują doskonałe brzmienie, komfort gry i niezawodność. Mogą również eksperymentować z mniej popularnymi modelami, aby znaleźć unikalne brzmienie.

Porady przy wyborze gitary: kluczowe wskazówki

Wybór gitary elektrycznej to bardzo indywidualna decyzja. Oto kilka wskazówek, które pomogą Ci dokonać najlepszego wyboru:

1. Określ swój budżet: ceny gitar elektrycznych mogą się znacznie różnić. Ustal, ile możesz przeznaczyć na zakup instrumentu, pamiętając, że będziesz potrzebować również wzmacniacza i akcesoriów.
2. Zastanów się, jaką muzykę chcesz grać: różne typy gitar lepiej sprawdzają się w różnych gatunkach muzycznych. Jeśli lubisz rock i metal, rozważ Les Paula lub SG. Jeśli preferujesz blues, country lub pop, Stratocaster lub Telecaster mogą być lepszym wyborem.
3. Sprawdź komfort gry: udaj się do sklepu muzycznego i przetestuj różne gitary. Zwróć uwagę na wygodę gryfu, akcję strun (wysokość strun nad progami) i wagę gitary.
4. Posłuchaj brzmienia: podłącz gitarę do wzmacniacza i posłuchaj, jak brzmi. Sprawdź różne ustawienia przetworników i potencjometrów.
5. Nie bój się eksperymentować: jeśli nie jesteś pewien, jaki typ gitary jest dla Ciebie najlepszy, wypróbuj różne modele i posłuchaj, co Ci się podoba.
6. Przeczytaj recenzje i opinie: sprawdź, co inni gitarzyści mówią o danym modelu gitary.
7. Zaufaj swoim uszom: ostatecznie, wybierz gitarę, która brzmi i czuje się dla Ciebie najlepiej.

Wybór gitary elektrycznej to ekscytujący etap w muzycznej podróży. Pamiętaj, że nie ma jednej "najlepszej" gitary – istnieje tylko gitara najlepsza dla Ciebie. Poświęć czas na zrozumienie różnych typów gitar i ich charakterystyk, a z pewnością znajdziesz instrument, który będzie Cię inspirował do tworzenia muzyki przez wiele lat.

Najczęściej zadawane pytania (FAQ)

Czy potrzebuję wzmacniacza, żeby grać na gitarze elektrycznej?

Tak, wzmacniacz jest absolutnie niezbędny. Gitara elektryczna bez wzmacniacza wydaje bardzo cichy dźwięk. Przetworniki (pickupy) w gitarze przekształcają drgania strun w sygnał elektryczny, który musi zostać wzmocniony, aby był słyszalny. Wzmacniacz nie tylko zwiększa głośność, ale też kształtuje brzmienie.

Czy gitara typu Hollow Body nadaje się do grania cięższych gatunków muzycznych, takich jak metal?

Gitary typu Hollow Body są cenione za swoje ciepłe, rezonujące brzmienie idealne do jazzu, bluesa czy rock'n'rolla. Ich konstrukcja z pustym korpusem jest jednak podatna na sprzężenia zwrotne (feedback), szczególnie przy wysokim poziomie przesteru i głośności. Z tego powodu nie są dobrym wyborem do metalu, gdzie agresywne i mocno przesterowane brzmienia są kluczowe. Do tego typu muzyki znacznie lepiej nadają się gitary typu solid body (jak Les Paul czy SG) z przetwornikami humbucker.

Jaki jest najlepszy typ gitary elektrycznej dla początkujących?

Nie ma jednej "najlepszej" gitary, ale dla początkujących często poleca się modele uniwersalne i wygodne w grze. Gitary typu Stratocaster lub Telecaster są świetnym wyborem, ponieważ ich gryfy są wygodne, a wszechstronne brzmienie pozwala na eksplorację wielu gatunków, od bluesa po rock. Często warto rozejrzeć się za zestawami dla początkujących, które oprócz gitary zawierają już wzmacniacz i inne niezbędne akcesoria.

Czym różnią się przetworniki single-coil od humbuckerów?

To jedna z kluczowych różnic, które wpływają na brzmienie gitary.

• Single-coil (przetworniki jednocewkowe) składają się z jednej cewki. Dają jasne, czyste i "szkliste" brzmienie z wyraźnym atakiem. Są jednak bardziej podatne na szumy i zakłócenia elektromagnetyczne.
• Humbuckery (przetworniki dwucewkowe) składają się z dwóch połączonych cewek, co ma na celu eliminację szumów. Oferują cieplejsze, grubsze i mocniejsze brzmienie, idealne do cięższych gatunków muzycznych.

Jaka jest kluczowa różnica między gitarą Stratocaster a Les Paul?

Główne różnice dotyczą brzmienia, wagi i komfortu gry.

• Stratocaster jest lżejszy, ma bardziej wyprofilowany korpus i podwójne wycięcie (double-cutaway), co ułatwia dostęp do wyższych progów. Posiada przetworniki single-coil, które dają jasne, wszechstronne brzmienie.
• Les Paul jest cięższy, ma masywny korpus z mahoniu i pojedyncze wycięcie (single-cutaway). Wyposażony jest w humbuckery, co przekłada się na mocniejsze, cieplejsze i bogatsze brzmienie z długim wybrzmiewaniem (sustain).

Jakie drewno na korpus i gryf wpływa na brzmienie gitary?

Rodzaj drewna ma znaczący wpływ na dźwięk.

• Klon i jesion dają jasne, twarde brzmienie z szybkim atakiem.
• Mahoń oferuje ciepłe, pełne brzmienie z mocnym dołem i długim sustainem.
• Lipa i olcha to popularne wybory do uniwersalnych gitar, ponieważ zapewniają zrównoważone brzmienie. Gryfy często wykonuje się z klonu lub mahoniu, a na podstrunnice używa się takich gatunków jak palisander, klon czy heban.

Czym charakteryzuje się brzmienie gitary Telecaster i do jakich gatunków pasuje?

Telecaster charakteryzuje się prostym designem i jasnym, "twangowym" brzmieniem, szczególnie na przetworniku przy mostku. Ten unikalny, wyrazisty dźwięk sprawia, że jest idealnym wyborem do muzyki country, blues, rock oraz indie rock. Pomimo swojej prostoty jest niezwykle wszechstronnym i trwałym instrumentem.

Czy warto kupić tanią gitarę na początek?

Tania gitara na początek to dobry pomysł, o ile jest to instrument renomowanej marki przeznaczony dla początkujących, a nie "zabawka". Modele budżetowe od sprawdzonych producentów (takich jak Squier, Epiphone czy Yamaha) są zazwyczaj dobrze wykonane, wygodne w grze i pozwalają na naukę bez wydawania fortuny. Najważniejsze jest, aby instrument był dobrze nastrojony i pozwalał ci cieszyć się grą.